ដំណាំស្វាយចន្ទី(Cashew crops)

         ស្វាយចន្ទីជាប្រភេទដំណាំយកផ្លែ និងគ្រាប់។ ដំណាំនេះ មិនមែនមាន តែក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងទេ គឺមាននៅប្រទេសតំបន់តូពិចជាច្រើនបានដាំដំណាំ នេះ ហើយគេបានធ្វើការអភិវឌ្ឍដំណាំនេះផងដែរ ព្រោះបច្ចុប្បន្នសេចក្តីត្រូវ ការលើផលិតផលនៃដំណាំស្វាយចន្ទីកំពុងតែកើនឡើងជាលំដាប់។

        ដំណាំស្វាយចន្ទីត្រូវបានកសិករដាំដើម្បីយកគ្រាប់ក្រៅពីនោះគេអាចធ្វើជាទឹកផ្លែឈើដំណាប់ទឹកខ្មេះនិងអាចហូបដោយផ្ទាល់ ។ ដំណាំស្វាយចន្ទីក៏ជាដំណាំពេញនិយមមួយសម្រាប់កសិករព្រោះជាដាំណាំ ដែលស្រួលដាំដុះនិងមិនរើសទីតាំង ។ 

 

       ដើមស្វាយចន្ទីមានសាច់ឈើរឹងមធ្យម និងមានសំបកពណ៌ត្នោតប្រផេះ ហើយមានកម្ពស់ពី ៦-១២ម និង មានអង្កត់ផ្ចិតពី ៣០,៤៦- ៩១,៤៩ស.ម។ ដើមស្វាយ ចន្ទ័បែកមែកសាខា ដែល អង្កត់ផ្ចិត នៃការបែកមែក មានពី ៤-១២ម មានបែក ខ្នែងជាច្រើន និងមានមែក តូចៗជាច្រើនទៀតដុះចេញពីមែកជាប់ដើម។

      

          ឫសសា្វយចន្ទីអាចចាក់ចូលទៅក្នុងដីបានជម្រៅ ៣-៤ម៉ែត្រ ។ ឫសចំហៀងរបស់ ស្វាយចន្ទីដុះលូតលាស់ទៅតាមអាយុរបស់វា គឺនៅអាយុ ១,៥ឆ្នាំ បែកបាន ១,២ម៉េត្រ នៅអាយុ ២.៥ ឆ្នាំ បែកបាន ៤,៦ម៉ែត្រ នៅអាយុ ៣,៥ឆ្នាំ បែកបាន៥,៦ម៉ែត្រ និងនៅអាយុ ៦ឆ្នាំ បែកបាន ៧,៣ម៉ែត្រ ។

        ស្លឹកស្វាយចន្ទីមានជាប្រភេទស្លឹកឆ្លាស់គ្នា មានពណ៌បៃតងរាងទ្រវែង និងរមូរខាងចុងដូចស្លឹកប៉ោម ដែលមានបណ្តោយពី ១០-១២ស.ម និងទទឹង ៥-៥,៧ស.ម ហើយមានទ្រនុងអណ្ដែតចេញពីផ្ទៃស្លឹក មានក្លិនប្រហើរ មានឆ្នូត ពណ៌ស៊ីជម្ពូ ឬក្រហមចាស់អាស្រ័យទៅតាមពូជ។

    

        កញ្ចំផ្កាស្វាយចន្ទីមានលក្ខណៈជាចង្កោមមានទ្រង់ទ្រាយប្រហែលផ្កាស្វាយដែរ ។ ដំណាំស្វាយចន្ទីចេញផ្កាចាប់ពីអាយុ ២ ឆ្នាំ ផ្កាវា ចេញនៅតាមចុងមែក។ ផ្កាមានលក្ខណៈជាចង្កោម ដែលក្នុងមួយចង្កោមៗ មានផ្កាឈ្មោល និងផ្កាទ្វេភេទ។ នៅក្នុងមួយចង្កោមផ្កាមានផ្កាឈ្មោលប្រមាណ ៧៥,១ភាគរយ និងផ្កាទ្វេភេទ ២៤,៩%។

           

        

        គ្រាប់ស្វាយចន្ទី ឋិតនៅខាងក្រៅផ្លែ។ លក្ខណៈរបស់គ្រាប់មានរូបរាង ដូចជាគ្រាប់សណ្ដែក ឬរាង ដូចតម្រងនោម បែងចែក កូទីលេដុង ជាពីរស្មើគ្នា។ ពេលក្តិប មានពណ៌ស៊ីជម្ពូ បន្ទាប់មកមានពណ៌បៃតង នៅពេល លូតលាស់ធំធាត់ ដល់កំរិត វាប្រែជាពណ៌ ប្រផេះ និងពណ៌ត្នោតចាស់។

ការចិញ្ចឹមសត្វមាន់(Raising Chickens)

         ស្វែងយល់ពីរបៀបចិញ្ចឹមមាន់លក្ខណៈគ្រួសារនិងជំងឺដែលកើតលើសត្វមាន់

        

     ការចិញ្ចឹមមាន់លក្ខណៈគ្រួសារជាមុខរបរមួយដែលអាចផ្ដល់ប្រាក់ចំណូលទៀងទាត់ប្រើប្រាដើមទុនតិចរយៈពេលខ្លីក្នុងការចិញ្ចឹមមានទីផ្សារខ្ពស់និងសមស្របសម្រាប់ស្ត្រីអាចឆ្លៀតពេលពីការងារផ្ទះ ។ ប៉ុន្តែស្របពេលនឹងទទួលបានផលលឿនការចិញ្ចឹមមាន់ក៏ជួបនូវផលវិបាកដែរបើសិនចិញ្ចឹមដោយគ្មានបច្ចេកទេសត្រឹមត្រូវអាចបង្កឲ្យមាន់កើតជំងឺផ្សេងៗ។ នេះបើតាមសៀវភៅបច្ចេកទេសចិញ្ចឹមមាន់របស់ក្រសួងកសិកម្មរុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ។ 

     កសិករត្រូវរៀបចំសម្ភារចិញ្ចឹមមាន់ដូចជា ទ្រុងមាន់ និងទីធ្លាររៀបចំទ្រុងមាន់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ​ ដើម្បី ជៀសវាងហានិភ័យនៃការឆ្លងជំងឺផ្សេងៗ ។ បន្ទាប់ពីជ្រើសកន្លែងសម្រាប់ដាក់ទ្រុងហើយត្រូវជ្រើសរើស ពូជដែលមានសុខភាពល្អមានមាឌធំដែលមានផលិតភាពខ្ពស់ ។ សម្រាប់មានពូជបាត្រូវជ្រើសមាន់ស្គួយ មាន់កណ្ដូង មាន់ប្រជល់ និង មាន់បង្កាត់ក្នុងស្រុក ។ ដោយឡែកមាន់មេត្រូវជ្រើសមាន់សំពៅមាន់ក្រញាស់ មាន់ចែ និង មាន់បង្កាត់ក្នុងស្រុក ។ 

     គុណសម្បត្តិនៃការជ្រើសរើស ពូជមាន់ក្នុងស្រុកធន់នឹងជំងឺ និងអាកាសធាតុ ។ ងាយស្រួលផ្ដល់ចំណី និងថែទាំ ។ មាន់ខ្មែរមានតម្លៃខ្ពស់ងាយស្រួលលក់ព្រមទាំងសាច់មាន់មានរសជាតិឆ្ងាញ់ស្របតាមតម្រូវការក្នុងស្រុក ។ 

     ការផ្ដល់ចំណីត្រូវផ្ដល់ចំណីដែលមានជីវជាតិ និងបរិមាណគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីអាចឲ្យមានសុខភាពល្អ និង ធំធាត់ លឿន ។ កសិករអាចកាត់បន្ថយនិងសន្សំសំចៃក្នុងការចំណាយដោយប្រើប្រាស់វត្ថុធាតុដើមដែលងាយរកធ្វើជាចំណីមាន់ដូចជាស្រូវ អង្ករ កន្ទក់ ចុងអង្ករ កូន ត្រី ជន្លេន និង គ្រាប់ ធញ្ញជាតិ ជាដើម ។ 

     ការផ្ដល់ចំណី សម្រាប់កូនមាន់ ( អាយុ តិចជាង ១០ ថ្ងៃ ) ត្រូវផ្ដល់ចំណីសម្រេច និងផ្ដល់ចំណី ៣-៤ ដងក្នុងមួយថ្ងៃក្នុងបរិមាណ២៥០ ក្រាម ។ សម្រាប់មាន់ជំទង់ និងមាន់ ធំ គួរផ្ដល់ ចំណីប្រភេទសម្រេច ៣០ ភាគរយលាយវត្ថុធាតុដើមក្នុងស្រុក ៧០ ភាគរយ ដូចជា កន្ទក់ ចុងអង្ករ ស្រូវ ពោត ជាដើម និង គួរផ្ដល់ចំណី ២-៣ ដងក្នុងមួយថ្ងៃ ។ ក្រៅពីការផ្ដល់ចំណីត្រូវផ្ដល់ទឹកស្អាតឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទាំងមាន់ តូចនិងមាន់ធំជាមធ្យមសម្រាប់មាន់ជំទង់អាចផឹកទឹកក្នុងបរិមាណ ៤ លីត្រក្នុងមួយថ្ងៃ ។ 

     ដើម្បី កាត់បន្ថយការឆ្លងជំងឺនានាកសិករត្រូវសម្អាតទ្រុងសម្លាប់មេរោគក្នុងទ្រុង និងទីធ្លារទ្រុងឲ្យ បានទៀងទាត់ ។ យើងអាចសង្កេតមើលពីសភាពមាន់ដែលមានសុខភាពមិនល្អតាមរយៈមាន់មាន សភាពស្គមមាន់សំកុកមិនស៊ីចំណីនិងស្ពឹកស្រពន់ ឬ មាន់អាចក្អក កណ្ដាស់ និ ដកដង្ហើមញាប់ ។  ភាគច្រើនប្រភេទជំងឺដែលកើតមានចំពោះសត្វមាន់ដូចជា ការស្លាប់ ស្រួចស្រាវ ធ្វើ ឲ្យមាន់ស្លាប់យ៉ាងរហ័ស ជំងឺផ្លូវដង្ហើម ជំងឺរលាកពោះវៀន បញ្ហាប្រព័ន្ធប្រសាទ បញ្ហាលើស្បែក ។ ដោយឡែកសម្រាប់វិធានការងារជំងឺទាំងនេះត្រូវធ្វើ អនាម័យ និង ចាក់ វ៉ាក់សាំង ។ 

     សម្រាប់រយៈពេលទទួលផលវាអាស្រ័យលើការថែទាំនិងការចិញ្ចឹម ។ មាន់ជាអាហារដ៏ពេញនិយម សម្រាប់កម្ពុជាមិនថា ស៊ុត សាច់ ដែល អាចយកទៅច្នៃធ្វើជាម្ហូបបានយ៉ាងច្រើនមុខ ។ ក្រៅពីសាច់ និង ស៊ុត អាច ធ្វើជាអាហារ លាមកមាន់ជាជីមានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនដល់ដំណាំដាំដុះផ្សេងៗ ៕

 

ល្ពៅ

 ល្ពៅគឺជាបន្លែពណ៌ទឹកក្រូចដែលមានជីវជាតិខ្ពស់។ វាមានកាឡូរីទាប ប៉ុន្តែសំបូរទៅដោយវីតាមីន និងសារធាតុរ៉ែ ដែលទាំងអស់នេះមាននៅក្នុងគ្រាប់ពូជ ស្លឹក និងទឹករបស់វាផងដែរ។ មានវិធីជាច្រើនដើម្បីបញ្ចូលល្ពៅទៅក្នុងរបបអាហារប្រចាំថ្ងៃ ដូចជា បង្អែម ស៊ុប សាឡាត់ គ្រឿងរក្សាគុណភាព និងសូម្បីតែជំនួសប៊ឺ។នៅទីនេះយើងពិនិត្យមើលអត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើននៃល្ពៅផ្តល់នូវជាតិបំប៉ន ដែលធ្វើឱ្យមានសុខភាពល្អ។

អត្ថប្រយោជន៍

ល្ពៅមានអត្ថប្រយោជន៍ដ៏អស្ចារ្យជាច្រើនរួមទាំងការក្លាយជាប្រភពដ៏ល្អបំផុតមួយនៃបេតាការ៉ូទីន។ បេតាការ៉ូទីន គឺជាសារធាតុប្រឆាំងអុកស៊ីតកម្មដ៏មានឥទ្ធិពលដែលផ្តល់ឱ្យបន្លែ និងផ្លែឈើពណ៌ទឹកក្រូចស្រស់ ។ រាងកាយបំលែងបេតាការ៉ូទីនឱ្យទៅជាវីតាមីនអា។ ការទទួលទានអាហារដែលមានបរិមាណបេតាការ៉ូទីនខ្ពស់អាចមានគុណប្រយោជន៍ដូចជា កាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការវិវត្តទៅជាប្រភេទមហារីកមួយចំនួន ផ្តល់ការការពារប្រឆាំងនឹងជំងឺហឺត និងជំងឺបេះដូង ការថយចុះហានិភ័យនៃការចុះខ្សោយនៃភ្នែកដែលទាក់ទងនឹងអាយុ។ ការសិក្សាជាច្រើនបានលើកឡើងថាការទទួលទានអាហារពីប្រភពរុក្ខជាតិដូចជា ល្ពៅអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការធាត់ និងអត្រាមរណភាពទូទៅ។ វាក៏អាចជួយមនុស្សម្នាក់ឱ្យចៀសផុតពីជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងជំងឺបេះដូង ជំរុញអោយស្បែក និងសក់មានសុខភាពល្អ បង្កើនថាមពល និងសន្ទស្សន៍ទម្ងន់រាងកាយមានសុខភាពល្អ (BMI) ។

ការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញពីអត្ថប្រយោជន៍សុខភាពដូចខាងក្រោមៈ

គ្រប់គ្រងសម្ពាធឈាម៖ ការបរិភោគល្ពៅ គឺល្អសម្រាប់បេះដូង។ ជាតិសរសៃ ប៉ូតាស្យូម និងវីតាមីនសេ នៅក្នុងល្ពៅសុទ្ធតែជួយដល់សុខភាពបេះដូង។ លទ្ធផលនៃការសិក្សាឆ្នាំ ២០១៧ លើអ្នកចូលរួម ២,៧២២ នាក់បានលើកឡើងថាការទទួលទានជាតិប៉ូតាស្យូមគ្រប់គ្រាន់អាចមានសារសំខាន់ក្នុងការព្យាបាលជំងឺលើសឈាម។ ជំងឺលើសឈាម គឺជាកត្តាហានិភ័យនៃជំងឺបេះដូង និងសរសៃឈាម។ ជាធម្មតាការកាត់បន្ថយការទទួលទានសូដ្យូមទាក់ទងនឹងការញ៉ាំអាហារដែលមានជាតិអំបិលតិចតួច ឬគ្មាន។

កាត់បន្ថយហានិភ័យនៃជំងឺមហារីក៖ ការសិក្សាឆ្នាំ ២០១៦ បានបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងវិជ្ជមានរវាងរបបអាហារដែលសំបូរទៅដោយបេតាការ៉ូទីន និងការទប់ស្កាត់ដុំសាច់មហារីកក្រពេញប្រូស្តាត។ លទ្ធផលនៃការសិក្សាឆ្នាំ ២០១៤ ក៏បានបង្ហាញផងដែរថាបេតាការ៉ូទីនបានពន្យឺតដល់ការវិវត្តនៃជំងឺមហារីកពោះវៀននៅក្នុងប្រជាជនជប៉ុន។

ការការពារ និងគ្រប់គ្រងជំងឺទឹកនោមផ្អែម៖ ការរួមបញ្ចូលល្ពៅនៅក្នុងរបបអាហារអាចជួយមនុស្សឱ្យគ្រប់គ្រងជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម។ ការសិក្សាឆ្នាំ ២០១៩ បង្ហាញថាការរួមផ្សំនៃរុក្ខជាតិចម្រាញ់ពីរដែលមួយនៅក្នុងនោះជាប៉ូលីសាក់ការីតដែលនៅក្នុងផ្លែល្ពៅធ្វើឱ្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមធ្លាក់ចុះ។ ទោះបីជាការសិក្សាមិនបានទាក់ទងនឹងមនុស្សក៏ដោយការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញពីសក្តានុពលមួយចំនួននៃសមាសធាតុរុក្ខជាតិទាំងនេះដើម្បីកំណត់ពីជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ ។

ការពារពីបញ្ហាភ្នែកទាក់ទងនឹងអាយុ៖ ល្ពៅមានផ្ទុកនូវសារធាតុប្រឆាំងអុកស៊ីតកម្ម។ វីតាមីនC វីតាមីនE និងបេតាការ៉ូទីនជួយដល់សុខភាពភ្នែក និងការពារការបំផ្លាញដល់មនុស្សវ័យចំណាស់។ វិទ្យាស្ថានភ្នែកជាតិបានធ្វើការពិសោធន៍ព្យាបាលនៅឆ្នាំ ២០១៩ ដែលមានឈ្មោះថាការសិក្សាទាក់ទងនឹងជំងឺភ្នែកទាក់ទងនឹងអាយុ (AREDS) ។ លទ្ធផលបានបង្ហាញថាកំរិតខ្ពស់នៃវីតាមីនC វីតាមីE និងបេតាការ៉ូទីនមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងការថយចុះហានិភ័យនៃការចុះខ្សោយនៃភ្នែកដែលទាក់ទងនឹងអាយុ។

អាហារូបត្ថម្ភ

យោងទៅតាមទិន្នន័យ FoodData របស់ USDA បានអោយដឹងថាល្ពៅឆ្អិន ឬស្ងោរ ២៤ ក្រាម ដោយគ្មានអំបិលមានផ្ទុកនូវ ប្រូតេអ៊ីន ១,៧៦ ក្រាម ជាតិសរសៃ ២,៧ ក្រាម ៤៩ កាឡូរី (kcal) ខ្លាញ់ ០,១៧ ក្រាម កូលេស្តេរ៉ុល ០ ក្រាម កាបូអ៊ីដ្រាត ១២ ក្រាម។ ល្ពៅក៏ផ្តល់នូវវីតាមីន និងសារធាតុរ៉ែសំខាន់ៗជាច្រើនរួមមាន វីតាមីនអា វីតាមីន C វីតាមីនអ៊ី Riboflavin ប៉ូតាស្យូម ស្ពាន់ធ័រ ម៉ង់ហ្គាណែស Thiamin វីតាមីន B-6 Folate អាស៊ីត Pantothenic ដែក Niacin ម៉ាញ៉េស្យូម ផូស្វ័រ។ ល្ពៅ គឺជាប្រភពដ៏អស្ចារ្យនៃជាតិសរសៃ។ ការទទួលទានជាតិសរសៃត្រូវបានណែនាំចន្លោះពី ២៥ ក្រាមទៅ ៣៨ ក្រាមក្នុងមួយថ្ងៃសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យ។ ជាតិសរសៃបន្ថយអត្រានៃការស្រូបយកជាតិស្ករចូលទៅក្នុងឈាម ជំរុញចលនាពោះវៀនឱ្យទៀងទាត់ និងធ្វើឱ្យការរំលាយអាហារដំណើរការរលូន។ ការទទួលទានជាតិសរសៃក៏អាចជួយកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកពោះវៀនធំផងដែរ។

របបអាហារ

មានវិធីជាច្រើនដែលមនុស្សអាចញ៉ាំល្ពៅបានច្រើន។ ការចំអិនល្ពៅស្រស់នៅផ្ទះនឹងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ច្រើនបំផុតសម្រាប់សុខភាពប៉ុន្តែល្ពៅកំប៉ុងក៏ជាជម្រើសដ៏ល្អផងដែរ។ ល្ពៅរក្សាបាននូវគុណប្រយោជន៍ជាច្រើនចំពោះសុខភាពរបស់វានៅក្នុងដំណើរការផលិតជាអាហារកំប៉ុង។ ផលិតផលល្ពៅមួយចំនួន មានលាយស្ករ និងទឹកស៊ីរ៉ូ ដូចនេះមុនពេលដែលលោកអ្នកទិញត្រូវធ្វើការិនិត្យនៅលើសំបកកំប៉ុងជាមុន។ ល្ពៅកំប៉ុងគួរតែមានគ្រឿងផ្សំតែមួយគត់ដែលជាល្ពៅ។